Askeri raporlarda Dersim belgesi

Canlar Sizinle Askeri Raporları siz canlarla paylasmak istedim.

"1937 YILINDA YAPILAN TUNCELİ TENKİL HAREKATINA DAİR BAKANLAR KURULU KARARI
Gayet Gizlidir
KARAR
4 Mayıs 1937
Başvekalet Kararlar Müdürlüğü
Sayı:
Son günlerde Tunceli'de vukua gelen hadiselere dair raporlar 4.5.1937 tarihinde Atatürk'ün ve Mareşal'ın huzurları ile tetkik ve mütalaa edilerek aşağıdaki sonuca varılmıştır:
1.Toplanan kuvvetlerle Nazımiye,Keçizeken(Aşağı Bor),Sin,Karaoğlan hattına kadar,şedit ve müessir bir taarruz hareketi ile varılacaktır.
2.Bu defa isyan etmiş mıntıkadaki halk toplanıp başka yere nakil olunacaktır.Ve bu toplama ameliyesi de köylere baskın edilerek hem silah toplanacak,hem bu suretle elde edilenler nakledilecektir.Şimdilik(2000)kişinin nakli tertibatı hükümetçe ele alınmıştır.
Mülahaza:
Sadece taarruz hareketiyle ilerlemekle iktifa ettikçe isyan ocakları daimi olarak yerinde bırakılmış olur.Bunun içindirki,silah kullanmış olanları ve kullananları yerinde ve sonuna kadar zarar vermeyecek hale getirmek,köyleri kamilen tahrip etmek ve aileleri uzaklaştırmak lüzumlu görülmüştür.
Not:Malatya'dan ve Ankara'dan gönderilen kuvvetlerin cepheye vasıl olmaları ve cephedeki kuvvetlerin ufak tefek talimleri ve istirahatları ve bundan başka Diyarbakır'dan gelecek taburun tavzifi,bütün bunlar düşünülerek bir hafta sonra yani 12 mayısta ileri harekete başlanabileceği anlaşılmaktadır.
Not:Paraya acımaksızın içlerinden çok adam kazanıp kullanmaya çalışmak lazımdır.
Aslı gibidir"

Kaynak:
Türkiye Cumhuriyetinde Ayaklanmalar.
Reşat Hallı
Genel Kurmay Yayını.
BELGE II

ANADOLU UMUM MÜFETTİŞŞİ MÜŞİR ŞAKİR VE 4. ORDU MÜFETTİŞİ ZEKİ PAŞA’NIN ORTAK HAZIRLADIKLARI DERSİM RAPORU (1896 DERSİM KARARNAMESİ)

1- Dersim kıt’ası ahalisi, menaatı mevkiiyeleri hasebile alelekser yaptıkları yanlarına kâr kaldığından bundan cür’et alarak evamiri hükümete inkiyat etmiyor, vergi ve asker vermiyor.
2- Etraftaki muti ahaliyi katil ve talan ettikten başka bunlara vergi de kesiyor.
3- Dersimlilerin bu hallerinin başlıca sebebi, mahsullerini (odun ve kereste gibi) revaçlı yerlere sevkedip para kazanmasını ve sayü amelleriyle ticaret ve istifade yolunu bilmemeleri ve hariçten temini maişet mecburuiyetini hisetmeleridir.
Bilhasa rüesa ve şeyhleri amrü neyhlerine munkat ve muta olan bu halkın bunlar tarafından harice tecavüze tahrik ve sevk edilmeleri ve yolların ademi müsaadesinden takibat için asker sevkedilmiyerek suçluların cezasız kalmaları bu yoldaki uygunsuzlukların artması amillerindendir.
4- Nukatı muhtelifede asker bulundurmak, cabeca vukubulan vakaiye karşı mütemadiyen sevkiyatta bulunmak veya sancak dahilinde lüzumundan ziyade jandarma istihdam etmek şıklarıle de ahali’i mutianın muhafazalarına yine imkan bulunmamaktadır.
5- Dersimlilerin cidden ıslahı için ittihaz ve icrası tâbut olan tedabire gelince:
a) Muhtemel her mukavemeti hesab ederek bunu kıracak kadar 4.Ordu dan 20 tabur kuvvet tahsisi,
b) Bu kuvvetin muktedır bir kumandana tevdii,
c) Tahsis edilecek kuvvetlerin dağdağasızca Erzincan, Çemişgezek ve Mamurat ül-aziz cihetlerinde müteferrikan veya münasip bir noktadan müçtemian Dersim dahiline sevkile mevaki’i lâzımeye tabi’ye edilmeleri,
d) Erzincan-Mamurat ül-aziz’i rapteden Hozat yolunun muaveneti askeriye ile inşasına mübaşeret ve (yirmi para yevmiye ve yarım kıyye ekmek vermek suretiyle) Dersim ahalisini bu yolda işletmeye davet ve bu suretle yollarda çalıştırmak suretiyle Dersimlilerin vahşetlerinin izalesi,
e) Aşiretler arasında ittihat husulünün men’i,
f) Maksadın ahaliye ziraat ve ticaret kapısı açacak yolu açmak, tariki şekaveti set ile refahı hal ile yaşamları eshabını istihsal etmek esasları dahilinde telkinler yapılarak efkârın ıslahına çalışmak,
g) Bu telkinler esnasında muhalefet gösterilmezse şiddet gösterilmeyeceği ve muhalefet halinde ise şiddetle hareket olunacağını bilhassa anlatmak,
h) Hiç bir nam ile kimsenin malına taarruz edilmemek için kıtaata emir vermek,
i) Kabail rüesa ve fertlerinin efkâr ve niyatlarına vukufdan sonra tahriri nüfus meselesinin iktimali nevakısı ve tedricen ahzı asker usulünün tatbiki,
j) Bu icraata, karşı muhalefette bulunacakların Trablus ve Yemen taraflarına sevkedileceklerinin ve mutavaat gösterenlerinde 1. ve IV. Orduyu Hümayün dahilinde bulundurulacağının halka ismaı,
k) Harekâtı askeriyenin icrasında ve umuru cinaiyenin temşiyetinde lâzımeden süratın temin için Dersim’in bi müddeti muvakkata için hali istisnada tutulması,
l) Çemişgezek ve Mazgirt gibi ahali mutia ile meskün olan kazaların Mamurat ül-aziz vilayetinin merkezine raptı,
m) Dersim Sancağı’nın lağvı,
n) Ovacık, Hozat ve Kızılkilise de ve ledeliktiza Kozuçan da idarei örfiye ilânı ve mahakimi nizamiyenin ilgasile taraf mahakimi örfiye tesisi,
o) Kaymakamlık, Müdürlük vazifelerinin o mevki kumandanlığında bulunan ümera ve zabıtanın askeriyeye tevdii,
p) Yalnız mevaddı hukukiyenin şeri şerife tatbikan ruyet olunması maddesinin nüvvaba havale olunması,
r) Kazalarda umuru tahririye ve maliyeye memur birer ikişer kâtip bulundurulması,
s) Janadmanın lüzum ve ihtiyacı mahalliye göre tensik olunması,
ş) Ahalide istidat husulü anlaşıldıkta tashihi akait için müstevfa maaşlı bir kaç şeyh intihap ve izamı,
t) Münasip beş altı mahalde mekâtibi iptidaiye küşadı,
u) Tahsili maarifte bulunacak çocuklara yevmiye yüz dirhem ekmek ve senevi âdi bir entari ve kuşak ve festen ibaret kapama tarzında elbise verilerek etfalin bidayeten tahsile teşvik olunması,
v) İcraatın mümkün olabilmesi Dersim’de bulundurulacak askerlerin levazım ve ihtiyacının vakit ve zamanı ile muntazaman sevk ve naklinin temini.

Kaynak: Dersim, Türkiye Cumhuriyeti Dahiliye Vekaleti Jandarma Umum Kumandanlığı (Bu Kitap kayıt altında sadece 100 adet basılmıştır. Gizli ve zata mahsustur)

Saygilar DersiMVataN