AİHM, 'ZORUNLU DİN DERSİ' DAVASINDA KARARA VARDIAvrupa İnsan Hakları Mahkemesi, Alevi babanın, çocuğunun din dersine
girme zorunluluğunun kaldırılmasıyla ilgili başvurusunu sonuçlandırdı.
Mahkemenin babayı haklı bulduğu öğrenildi
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), Alevi bir ailenin çocuğunun din
dersine girme zorunluluğunun kaldırılmasıyla ilgili davayı karara
bağladı. AİHM kararında Alevilerin lehine karar çıktığı anlaşıldı.
Önümüzdeki günlerde açıklanacak mahkemenin gerekçeli kararına, Büyük
Daire'nin iki ay önce karara bağladığı Folgero davasının emsal teşkil
ettiği öğrenildi.
Büyük Daire 29 Haziran'da, Hıristiyanlığı temel alan ve Hıristiyan
bakış açısıyla diğer dinlere atıfta bulunulduğu gerekçesiyle açılan bir
davayı karara bağladı. Büyük Daire, Folgero Norveç'e karşı davasında
AİHM'nin dinle devlet işlerine karışmadığını belirterek, "İlgili devlet
(Norveç) eğitimle ilgili sorumluluğu yerine getirirken, ders
programındaki bilgileri objektif, eleştirel ve çoğulcu bir şekilde
verilmesini mi sağlıyor? Yoksa endoktrini yani bir görüşü empoze etme,
dayatma amacını mı güdüyor?" sorusuna yanıt aradı.
Kararda, söz konusu ders programında diğer dinlere atıfta bulunulsa da,
bu dinlerin Hıristiyanlık üzerinden anlatıldığı, Hıristiyan
yetiştirmeye yönelik bilgilerin yer aldığı belirtilerek, "Devletin
bütün dinlere eşit, çoğulcu ve eleştirel yaklaşmadığına" vurgu yapıldı.
Sözleşme ihlal edildi
Büyük Daire, "Hiç kimse eğitim hakkından yoksun bırakılamaz. Devlet,
eğitim ve öğretim alanında yükleneceği görevlerin yerine
getirilmesinde, ana ve babanın bu eğitim ve öğretimin kendi dini ve
felsefi inançlarına göre yapılmasını sağlama haklarına saygı gösterir"
şeklinde düzenlenen sözleşmenin 2. maddesinin de ihlal edildiğine karar
verdi.
Alevilerin zorunlu din dersi davasıyla büyük benzerlik gösteren Folgero
davasında Daire, Norveç'in Eğitim Kanunu'nda İncil ve Hıristiyanlığın
Protestan inancına uygun olarak verilmesi yönündeki amacını da zaten
açıkça belirttiğini hatırlattı.
Kararda, Norveç'in söz konusu ders programında diğer dinlere çoğulcu ve
eşit bir şekilde yer vermediği, eşit vurgu yapmadığı, Hıristiyanlığı
öne çıkardığı ve ebeveynlere çok ağır şartlar getirdiği için muafiyetin
yeterli olmadığı vurgulandı.
Tek dini öğretemez
Mahkeme; Alevilerin zorunlu din dersi ile ilgili şikâyeti ile ilgili
kabul edilebilirlik gerekçesini yazarken de Sünni İslama dayalı bir
öğretimin dayatıldığını söyleyen davacıların, "Devlet, kamu okullarında
tek bir dini öğretemez, bu devletin tarafsızlığı ilkesine de aykırıdır"
şeklindeki görüşlerine yer vermesi, esasa ilişkin karar konusundaki
tavrının ne olacağının da ipuçlarını vermişti.
Önemli sonuçları olacak
Karar uyarınca, Türkiye'de Anayasa'nın ilgili maddesinin değişmesi (24.
madde), Milli Eğitim Temel Kanunu'nun "Din Kültürü ve Ahlak Eğitimi
İlköğretim okullarında zorunludur" şeklindeki 12. maddesi ve Talim ve
Terbiye Kurulu'nun 19/9/2000 tarih ve 373 sayılı kararıyla kabul edilen
İlköğretim Okulu Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersi öğretim programının
değişmesi gerekecek.
Davanın seyri
2001'de Hasan Zengin adlı Alevi bir vatandaş, 7. sınıfa giden kızı
E.Z.'nin Alevilikle ilgili bilgilerin yer almadığı din derslerine girme
zorunluluğunun kaldırılması için önce İstanbul Valiliği'ne, ardından
İstanbul İdare Mahkemesi'ne, son olarak da Danıştay'a başvurdu.
Başvurularından olumsuz yanıt alan Zengin, iç hukuk yollarını
tükettikten sonra 2 Ocak 2004'te Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'ne
gitti.
AİHM'ye yapılan başvuruda, devletin Alevi olan bir öğrenciye Sünni
inancının öğretildiği Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersini zorunlu
olarak okutmasının, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin (AİHS) din ve
vicdan özgürlüğünü düzenleyen 9'uncu maddesinin ihlali olduğu görüşü
belirtildi.
Kasım 2004'te başvuruyu gündemine alan AİHM, 15 Kasım 2004'te Türkiye'ye zorunlu din dersiyle ilgili sorular yöneltti.
Nisan 2005'te Türkiye 20 maddelik savunmasında, davanın reddini istedi
ve "Ders tarafsızdır. Anne babalar, devletin yetkisine karşı çıkamaz"
denildi.
Mahkeme, Türkiye'nin savunmasını değerlendirdikten sonra şikâyet
hakkında kabul edilebilirlik kararı verdi ve dosyayı esastan görüşmek
üzere 3 Ekim tarihine duruşma günü verdi.
Türkiye savunmasında, Aleviler ile Sünniler arasında ayrımcılık
yapılmadığını, derslerin de din dersi değil, din ve ahlak konusunda
genel kültür dersi olduğunu belirtti.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder